آموزش از پوشک گرفتن کودک از دید روانشناسی
چالش های از پوشک گرفتن کودک
اما موانعی که برای از پوشک گرفتن کودک بر سر راه کودک و والدین وجود دارد، چه می تواند باشد؟
قدم اول برای آموزش از پوشک گرفتن کودک : آمادگی لازم
قبل از هر اقدامی، آمادگی کودک برای یادگیری این مسئله در اولویت است.
به طور معمول سن دو تا دو و نیم سالگی، سن مناسبی برای شروع آموزش است. اما تفاوت های فردی نقش تعیین کننده دارند.
ایجاد آمادگی در کودک یعنی چی؟
اکنون بپردازیم به این مسئله که آمادگی لازم به چه معناست؟
به این معنا که کودک ابتدا از نظر رشد جسمانی، باید توانایی کنترل کردن ادرار و مدفوع را داشته باشد و در مواقع نیاز به دفع، احساس خود را تشخیص دهد و آن را اعلام کند.
بنابراین تا زمانیکه این نشانه ها بروز داده نشده، بهتر است صبر کرده و عجله نکنیم.
لازم به ذکر است علاوه بر آمادگی کودک، آمادگی مادر نیز حائز اهمیت است، چرا که اگر وسواس شستشو، اضطراب موفقیت در این مرحله از رشد کودک و نگرانی از کثیف شدن لباس ها و منزل و … را داشته باشد، ممکن است اضطراب خود را به کودک انتقال داده و با مقاومت او مواجه شود.
پیشنهاد می کنیم مطلب تعریف روانشناسی کودک چیست را در سایت ویکی روان مطالعه نمائید.
قدم دوم برای از پوشک گرفتن کودک : زمینه سازی
پس از اطمینان از آمادگی لازم، توصیه می شود اطلاعات لازم و کافی در اختیار کودک گذاشته شود.
صحبت کردن درباره ی دستشویی رفتن و کنار گذاشتن پوشک، به دلیل اصل پیش بینی پذیری، باعث می شود تا کودک در روند آموزش همکاری بیشتری داشته باشد.
استفاده از عروسک، جهت بازی های نمایشی که جنبه آموزشی داشته باشند و کتاب داستان هایی که شخصیت اصلی آن کودکی در حال یادگیری است، برای از پوشک گرفتن کودک شما بسیار کاربردی می باشد
به ویژه کتاب هایی که شیوه صحیح دستشویی رفتن را در طول روایت داستان شرح داده اند.
قدم سوم برای از پوشک گرفتن کودک پسر یا دختر : شروع روند آموزش
در ابتدا می توان به تدریج دفعات استفاده از پوشک را کم کرده و پس از اینکه چندین مرتبه پوشک کاملا خشک ماند، آن را حذف کنید.
سپس کودک را تشویق کنید تا در مواقع نیاز، خود را به دستشویی برساند. با کودک به دستشویی بروید و کاربرد توالت، شلنگ یا آفتابه را توضیح دهید.
یادآوری این نکته را فراموش نکنید که هر بار پس از دستشویی رفتن، باید دستان خود را با آب و صابون بشوییم
صندلی یا لگن مخصوص می تواند نظر کودک را جلب کند. اما باید بداند که تنها حکم توالت سیار را دارد و پس از یادگیری کامل، باید کنار گذاشته شود.
شورت آموزشی نیز می تواند جایگزین مناسبی برای پوشک باشد. زمان و مکان ثابتی را تعیین کنید تا تغییرات محیطی خللی در روند آموزش ایجاد نکند.
نحوه رفتار والدین در روند از پوشک گرفتن کودک باید چطور باشد؟
توصیه می شود پدر و مادر درباره نحوه ی آموزش و برخورد با کودک در موقعیت های مرتبط، هماهنگی داشته و اختلاف نظرها را از قبل با یکدیگر در میان بگذارند.
طبیعی است در مراتب اولیه، یا زمان هایی که کودک مشغول بازی است، در طول مسیر قبل از اینکه به دستشویی برسد، شورت و شلوار خود و یا منزل را کثیف کند، آرام و با اعتماد به نفس بالا رفتار کنید و با نگرانی، خشم، سرزنش، تنبیه و عجله کودک را دلزده و شرمسار نکنید.
به او بگویید که او و لباس هایش را تمیز می کنید ولی سعی کند دفعه ی بعد زودتر به شما اطلاع دهد.
دقت داشته باشید برای برخی کودکان کنترل مدفوع سخت تر از ادرار است و ممکن است توانایی کنترل مدفوع را دیرتر فرا بگیرند.
یادتان باشد استفاده از لباس راحتی که کودک بتواند به تنهایی در مواقع نیاز به دستشویی برود، استقلال فردی او را تقویت کرده و این امر به روند آموزش کمک می کند
توصیه می شود شب ها قبل از خواب مایعات کمتری بنوشد تا در طول شب کمتر به دفع ادرار نیاز داشته باشد.
در فاصله های زمانی کوتاه کودک را به دستشویی رفتن تشویق کنید و اگر موفق شد تنها با تشویق های کلامی، رفتار یادگرفته شده را تقویت کنید.
استفاده از جایزه و برچسب چندان توصیه نمی شود چرا که این امر باعث شرطی شدن کودک شده و تنها در زمان های دریافت جایزه، پروتکل صحیح را انجام می دهد و با حذف جایزه ممکن است با مقاومت کودک مواجه شوید.
دلیل مقاومت کودکان در مسیر از پوشک گرفتن کودک چیست؟
و اما مقاومت کودک در برابر یادگیری، بزرگترین چالش والدین در این مرحله از رشد می باشد. مقاومت کودک علل متعددی دارد که به برخی از آن ها می پردازیم:
- نداشتن آمادگی لازم که می تواند روند آموزش را مختل کند
- اضطراب و نگرانی که می تواند دلایل متفاوتی از جمله عدم توانایی کنترل داشته باشد (بد نیست مقاله استرس کودکان چیست را در سایت ویکی روان مطالعه نمائید)
- مشکلات پزشکی مانند یبوست که بعضا با درد همراه است
- برخورد نامناسب والدین و اطرافیان در موقعیت هایی که کودک موفق به انجام پروتکل صحیح نمی شود
- تغییر محیط امن، برای مثال خارج از منزل و در سفر
- ترس از موارد مختلفی مثل افتادن داخل چاه دستشویی
- حساسیت و وسواس نسبت به کثیف شدن و …
برخورد مناسب با مقاومت کودک
قدم اول بررسی و یافتن علت مقاومت کودک و صحبت کردن با او در این باره است تا با حل مسئله پیش آمده، مجددا به مرحله قبل بازگردد.
برای مثال اگر از مشکل یبوست رنج می برد، رژیم غذایی مناسب (استفاده از میوه، سبزیجات و مایعات فراوان) می تواند مفید واقع شود.
یا اگر از افتادن داخل چاه می ترسد، با توضیح اینکه در انتهای چاه لوله تخلیه وجود دارد، ترس کودک کاهش می یابد.
اما اگر همچنان با مقاومت مداوم او مواجه شدید، توصیه می شود آموزش را متوقف کنید، دوباره از پوشک استفاده کرده و پس از شش الی هشت هفته روند آموزش را از سر بگیرید.
در نهایت صبوری و حمایت والدین و انتخاب بهترین زمان از پوشک گرفتن کودک می تواند از مقاومت کودک پیشگیری کند
اما در نظر داشته باشید در صورت طولانی تر شدن مقاومت، مسئله را با پزشک یا روانشناس کودک در میان بگذارید تا در روند آموزش زودتر به نتیجه برسید.
منبع : آموزش از پوشک گرفتن بچه